وبگاه عالی نیوز

شیخ محمد بن عبده بن حسن خیراللَّه مصری، مفتی دیار مصر، معروف به عبده در اواسط قرن سیزدهم به دنیا آمد. وی که دارای هوشی سرشار بود، پس از تحصیل علوم اولیه، در دانشگاه الازهر، به شاگردی سیدجمال الدین اسدآبادی نشست و منطق و کلام و فلسفه را از او آموخت. شیخ محمد عبده، گوی سبقت را از دیگر شاگردان ربود و مورد توجه خاص سیدجمال الدین واقع گردید. بعدها به علت شرکت در جریانات سیاسی به سوریه تبعید شد و از آن جا به پاریس رفته و با سیدجمال الدین ملاقات نمود. از آن پس راهی مصر گردید و مفتی آن دیار شد. شیخ محمد عبده به همراه سیدجمال الدین اسدآبادی، عالم اسلام  را محتاج پاره‏ ای اصلاحات می‏دانست و در قطع دست استکبار انگلستان می‏ کوشید. عبده مانند سید جمال در پی آن بود که ثابت کند اسلام توانایى دارد که به صورت یک مکتب و یک ایدئولوژی، راهنما و تکیه‏ گاه اندیشه‏ ی جامعه‏ ی اسلامی قرار گیرد و آن‏ها را به عزت دنیایى و سعادت اخروی برساند. از اینرو، سعی داشت، فلسفه‏ های احکام دنیایى و اجتماعی اسلام از قبیل نماز، روزه، حج، زکات و انفاق تبیین و استحکام اصول اخلاقی اسلام را روشن نماید. عبده با سید جمال در دو جهت اختلاف نظر داشت: یکی این که سید جمال، انقلابی فکر می‏کرد و عَبدُه، طرفدار اصلاح تدریجی بود. دیگر این که سید، مبارزه با استبداد و استعمار را در رأس برنامه‏ های خود قرار داده بود و معتقد بود اول باید ریشه‏ ی این اُمُ‏ الفساد را کَند و دور انداخت ولی عبده، آموزش و تربیت دینی جامعه را مقدم بر آموزش و پرورش سیاسی می‏دانست. از این اندیشمند و مبارز مسلمان مصری آثاری به جای مانده است که اصلاحُ المَحاکمِ الشَّرعیة و تفسیر القرآن، از آن جمله‏ اند.