انسان برای تشکیل خانواده و ایجاد آرامش در زندگی باید ملاک‌ها و معیارهایی را برای خود در نظر بگیرد که از آن جمله می توان به ایمان و تدین، اخلاق خوب، اصل و نسب خانوادگی، هم کفو و هماهنگ بودن اشاره کرد.
نخستین سنگ بنای تشکیل خانواده و بالطبع، جامعه و اجتماع، ازدواج است و هرچقدر تدبر و تفکر در بحث ازدواج، بیشتر باشد، میزان پیشرفت اجتماعی و اخلاقی جامعه تاثیرگذار است و همچنین دوری از این خواسته‌ی درونی، انحطاط یا سقوط جامعه را در پی دارد.
از جمله آثار ازدواج می توان به: ارضای غریزه جنسی، تولید و بقای نسل، تکمیل و تکامل انسان، آرامش و سکون، پاک دامنی و عفاف و... اشاره کرد.
به همین دلیل، رویکرد اسلام به ازدواج و تشکیل خانواده مثبت و تشویقی است و ازدواج را نه تنها کاری محبوب و مقدس دانسته، بلکه جوانان را مؤکدا بدان توصیه می‌کند.
اما سوال مهم در این بخش به اینصورت است:
جوانی که بخواهد ازدواج کند و تشکیل خانواده بدهد، چه ملاک و معیاری را باید در نظر بگیرد تا بتواند به آثار و نتایج ازدواج و تشکیل خانواده دسترسی داشته و همانطور که خداوند در قرآن اشاره می‌کند: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً [روم/21] و از نشانه های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید ، و در میانتان مودّت و رحمت قرار داد.» به آرامش و مودت دست یابد.
پرسش و پاسخ در انجمن را، در این زمینه مرور می‌کنیم:
سوال/ سلام پسر 26 ساله، مشغول به کار و از لحاظ مذهبی مقید هستم و به دنبال همسری خوب از دیدگاه اسلام می باشم. یک همسر مناسب از دیدگاه اسلام چه ویژگی‌هایی دارد؟
پاسخ:
باسلام
برای ازدواج لازم است به ملاک های انتخاب همسر دقت کنید.
این ملاک ها از این قرارند:
1. ایمان و تدین
یکی از اصلی ترین معیارهای همسر خوب تدین و ایمان اوست. اگر این عامل در شریک زندگی شما باشد، در پرتو آن بسیاری از مسائل زندگی از جمله تفاهم، گذشت، ایثار، تعاون، تربیت دینی فرزندان و وفاداری، حیا، عفت، حجاب و آسایش و... حل خواهد شد. چرا که ایمان یک نیروی بسیار قوی معنوی و باطنی است که همیشگی است و آثار مستمر خود را به همراه دارد. در این زمینه، رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «زن را برای زیبایی‌اش به همسری مگیر; چون ممکن است جمال زن باعث پستی و سقوط اخلاقی اش بشود. هم چنین به انگیزه مالش، با او پیوند زناشویی، برقرار مکن؛ زیرا مال می‌تواند، موجب طغیان او گردد، بلکه به سرمایه دینی‌اش، متوجه باش و با زن با ایمان ازدواج کن.» [1]
2. اخلاق خوب
اخلاق و صفات پسندیده میوه های تدین و ایمان و عمل صالح است. فردی که دارای صفات خوب اخلاقی است، در خود شما اثر می گذارد، صبور است و با مشکلات زندگی کنار می آید و در آینده فرزندان خوبی تربیت می کند. مردی به امام حسن (علیه السلام) عرض کرد: دختری دارم، او را به ازدواج چگونه فردی درآورم؟ حضرت فرمودند: «او را به ازدواج مردی با تقوا درآور، که اگر دوستش داشته باشد، او را گرامی می دارد و اگر هم دوستش نداشته باشد، به او ستم نمی کند.» [2]
3. اصل و نسب خانوادگی
همسر و شریک زندگی انسان شاخه ای از درخت خانواده اش است. خصلت های آنها به طور اجمالی در او هست. اگر آنها دیندار باشند یا خانواده ای شجاع و... باشند. این صفات در فرزندشان نیز اثر گذاشته است. البته گاهی هم فرد با اراده خود مسیر دیگری (خوب یا بد) جدای از مسیر خانواده برای خود بر می گزیند، به همین دلیل امام صادق(علیه السلام) می فرمایند: «تَزَوجوا فی الحَجَرِ الصالح، فانَّ العرقَ دساسٌ [3] با خانواده شایسته ازدواج کنید؛ زیرا ژن‌ها، خصایص والدین و اجداد را به نسل بعدی سرایت می دهند.»
4. هم کفو و هماهنگ
دو زوج وقتی با هم تفاهم و رابطه ای ناگسستنی دارند که اشتراکات و هماهنگی های زیادی با هم داشته باشند. هر قدر شما برای یافتن شریک زندگی خود که تناسب بیشتری با شما داشته باشد، زیادتر تلاش کنید زندگی ای سرشار از نشاط، آرامش، تفاهم بیشتری خواهید داشت.
امام(صادق علیه السلام) می فرمایند: « الْکُفْوُ أَنْ یَکُونَ عَفِیفاً وَ عِنْدَهُ یَسَار [4] کفو (هم ردیف در ازدواج) کسی است که عفیف باشد و مالی هم داشته باشد.»
حال به برخی از هماهنگی‌ها برای بهتر شدن انتخاب همسر اشاره می‌کنیم:
1. تناسب در مال
همسر انسان باید با او تناسب مالی داشته باشند. به گونه ای نباشد که یکی در ناز و نعمت زندگی می‌کرده و دیگری با مشقت و سختی. به عنوان مثال اگر جوانی متوسط از لحاظ مالی، خانمی از خانواده ای ثروتمند را به همسری برگزیند، اگر شبانه روز هم کار و تلاش کند نمی تواند همسرش را راضی کند. مگر اینکه آن فرد و خانواده اش از لحاظ ایمان بسیار قوی باشند و بتوانند به خاطر خدا گذشت، کنند و از مالشان بدون منّت در اختیار او هم قرار دهند (دقت در انتخاب چنین همسری لازم است) در غیر این صورت این همسر بعد از ازدواج وقتی که با شرایط سختی که مواجه شد، شروع به ناسازگاری می کند.
2. تناسب در سن
بهتر است بین زن و شوهر 5-3 سال اختلاف سنی باشد (مرد بزرگتر باشد) البته این یک قانون کلی نیست و بر حسب موارد فرق دارد برای ازدواج بلوغ جنسی، عقلی، اجتماعی، اقتصادی و شرعی لازم است.
3. تناسب در عقل
دو زوج نباید از نظر عقلی تفاوت زیادی با هم داشته باشند و الا زندگی آنها سخت خواهد شد.
4. تناسب در جسم
دو زوج بهتر است از نظر جسمانی تناسب داشته باشند (قد، وزن، سلامت جسمانی) گاهی مواقع زوج ها در ابتدا به این عامل توجه نمی‌کنند و بعد از ازدواج نسبت به این عوامل حساسیت به خرج می دهند که باعث تلخی و اختلاف در زندگی می شود.
5. تناسب روحی
روحیات افراد با هم فرق دارد، مثلاً برخی برون گرا (اهل شوخی، ارتباط با دیگران و معاشرت، تفریح، جنب و جوش و تحرک زیاد و...) و برخی دورن گرا (تمرکز بر خود، تفکر زیاد، عدم ارتباط زیاد با دیگران و...) هستند، اگر این تناسب حفظ نشود (یعنی هر دو از یک گروه نباشند) در زندگی مشترک به احتمال زیاد با مشکل مواجه می شوند و همچنین از نظر سلامت روحی و روانی باید هم خوانی داشته باشند.
6. تناسب در زیبایی
گاهی افراد بدون توجه به حد زیبایی خود، دنبال شریک زندگی‌ای زیباتر از خود می‌گردند و به همین دلیل مشکل پسند می شوند، حال آنکه آنها باید زیبایی را در مقایسه با خود بسنجند.
البته معیار زیبایی ها نزد افراد فرق دارد، ممکن است فردی نسبت به شخصی زیبا باشد و همان فرد نسبت به دیگری نازیبا. روایات، ما را از انتخاب زن زیبایی که در خانواده ای بی ایمان رشد کرده نهی کرده اند.
نتیجه:
آنچه مهم است این است که انسان در ایمان و اخلاق نیکو و اصل و نسب شریک زندگی خود به حدنصاب خوب توجه داشته باشد و به کمتر از آن رضایت ندهد. و در بقیه صفات معدل گیری کند که آیا این فرد با داشتن این صفات معدل خوبی می گیرد یا نه، چون انسان ها، کامل کامل نیستند، هر فردی در برخی از جهات نقص دارد و در برخی صفات عیب ندارد که البته برای انتخاب بهتر، می توانید از مشورت، تحقیق (از دوستان، مدرسه، همسایه ها، اقوام و...) و مشاوره ازدواج، کمک گرفت و پس از اینکه تصمیم جدی برای انتخاب داشتیه و به خواستگاری رفتیم از گفتگوهای حضوری (بحث در مورد نقاط مشترک و تفاوت ها)، مکاتبه، تماس های تلفنی و... کمک بگیریم.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. فیض کاشانى، ملا محسن، المحجة البیضاء فى تهذیب الاحیاء، موسسه انتشارات اسلامى جامعه مدرسین، قم، چاپ چهارم، 1417 ق، ج3، ص85.
[2]. طبرسى، حسن بن فضل/ میر باقرى، ابراهیم، مکارم الأخلاق (ترجمه میرباقرى)، فراهانى، تهران، چاپ: دوم، 1365ش، ج1، ص389.
[3]. فیض کاشانى، ملامحسن، الوافی، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على، اصفهان، چاپ اول، 1406 ق، ج3، ص706.
[4]. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی (ط - دارالحدیث)، دار الحدیث، قم، چاپ اول، ق1429، ج10، ص631.