وبگاه عالی نیوز

رهبر معظّم انقلاب اسلامی در دیدار نوروزی با فرماندهان ارشد نیروهای مسلّح، نکات مهمّی را ایراد کردند. از جمله فرمودند: «دشمن تلاش می‌کند با استفاده از تاکتیک‌های جنگ روانی، در مسئولان ضعف و تزلزل ایجاد، و احساس «نمی‌شود و نمی‌توانیم» را در آنها القا کند.»[1] این جمله کلیدی، جای بحث و دقّت فراوانی دارد. با توجّه به تنوّع و تعدّد تاکتیک‌های جنگ روانی، در این نوشتار، تنها به یک مورد از آنها که همان "تاکتیک شایعه" است از نگاه قرآن و روایات و با تمرکز بر «نمی‌شود و نمی‌توانیم» می‌پردازیم:

اهداف دشمن از شایعه
یکی از تاکتیک‌های جنگ روانی دشمنان اسلام که تقیّدی به امور اخلاقی و اسلامی ندارند و سعی دارند تا به هر وسیله‌ای به نظام و جامعه اسلامی ضربه بزنند، استفاده از شایعه است. بر این اساس؛ به کارگیری شایعه توسّط دشمنان، کاربردهای گوناگونی دارد. از جمله کاربردهای آن می‌توان به تخریب روحیه، پنهان کردن حقیقت، کاستن از حسّاسیّت و اعتماد مردم نسبت به منابع خبری یا حتّی برای کشف کردن حقیقت و... اشاره کرد. امّا آنچه ما در این نوشتار به دنبال آن هستیم نحوه استفاده از این تاکتیک جنگ روانی برای القای "نمی‌شود و نمی‌توانیم" است. چنانکه اشاره شد یکی از کارکردهای شایعه در جنگ روانی ازبین بردن روحیه و اعتماد به نفس و ایجاد ناامیدی از غلبه بر دشمن و مشکلات پیش آمده است. در شرایط فعلی که فشارها و ابعاد آن، بیش از هر زمان دیگری به سمت نظام و انقلاب اسلامی هدف رفته است. همانطور که امام و رهبر انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی فرمودند؛ ایجاد "ضعف و تزلزل، و احساس «نمی‌شود و نمی‌توانیم»"[2]، از اهداف اصلی تاکتیک‌های جنگ روانی دشمن از جمله تاکتیک شایعه است. پس باید برای خنثی سازی این تاکتیک، بر حفظ روحیه برآمده از متن دین اسلام تأکید و استقامت بورزیم. دشمن با ساختن و پراکندن شایعاتی مبنی بر عدم توان نظام اسلامی دررفع مشکلات اقتصادی در تلاش برای القاء «نمی‌شود و نمی‌توانیم» است.

روحیه دینی و توکّل بر خدا
روحیه مسلمانان، برآمده از توکّل و اعتماد به خدا و قدم برداشتن در مسیر روشنی است که خداوند مشخّص فرموده است. لذا می‌فرماید: «وَ قالَ مُوسى‏ یا قَوْمِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّهِ فَعَلَیْهِ تَوَکَّلُوا إِنْ کُنْتُمْ مُسْلِمینَ؛[یونس/84] و موسى گفت: "اى قوم من، اگر به خدا ایمان آورده‌‏اید، و اگر اهل تسلیمید بر او توکّل کنید."» و نیز می‌فرماید: «وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُه؛[طلاق/3] و هر کس بر خدا اعتماد کند او براى وى بس است‏.» در مقابل تلاش دشمن برای تضعیف روحیه و از بین بردن اراده غلبه بر مشکلات، دین اسلام همه مسلمین را به توکّل بر خدای تعالی رهنمون می‌سازد. چنانکه امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: «مَنْ تَوکَّلَ عَلَى اللّه ذَلَّتْ لَهُ الصِّعابُ وَ تَسَهَّلَتْ عَلَیْهِ الأَسْبابِ؛[3] هر کس به خدا توکّل کند، دشوارى‌ها براى او آسان مى شود و اسباب برایش فراهم می‌شود.» همچنین امام باقر(علیه السلام) می‌فرمایند: «مَنْ تَوَکَّلَ عَلَى اللّه لا یُغْلَبُ و َمَنِ اعْتَصَمَ بِاللّه لا یُهْزَمُ؛[4] هر کس به خدا توکّل کند، مغلوب نشود و هر کس به خدا توسّل جوید، شکست نخورد.» از جمله شایعه‌هایی که در مورد راه حل مشکلات اقتصادی کشور توسّط دشمنان و گاهی حتّی بر سر زبان مسئولین کشور نیز جاری شده است به این مضمون است که مثلاً؛ کار به جایی رسیده است که هیچ راهی برای حلّ مشکلات اقتصادی به جز ارتباط با آمریکا و استکبار جهانی باقی نمانده است یا اینکه شایعه کرده بودند که در غیر صورت تعامل با 5+1، وقوع جنگ، حتمی است و امثال این شایعات؛ در حالیکه با توجّه به جایگاه توکّل بر خدا در دین اسلام، می‌توان بر اثرات مخرّب این تاکتیک جنگ روانی دشمن غلبه کرد.

بصیرت‌افزایی
امام صادق(علیه السلام) در مورد راز نیافتادن در شبهات و شایعات را اینگونه بیان می‌کنند: «اَلعالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهجُمُ عَلَیهِ اللَّوابِسُ؛[5] آن کس که به زمان خویش دانا و آشنا باشد، شبهات به او هجوم نمی آورند.» رهبر معظّم انقلاب نیز بر این مهم تأکید کرده و می‌فرمایند: «باید واقعیت‌ها را به معنای واقعی کلمه دید، نه آنچه که به عنوان واقعیت إلقاء می‌شود. شما جوان‌ها خیلی خوب می‌دانید؛ در جنگ‌های روانی که امروز در دنیا معمول است، یکی از کارها القای واقعیتهای غیر واقعی است؛ چیزهائی را به عنوان واقعیت القاء می‌کنند که واقعیت ندارد؛ شایعه درست می‌کنند، حرف می‌زنند، که واقعیت نیست؛ اگر چنانچه کسی چشم باز و بینا نداشته باشد، دچار اشتباه می‌شود. اینکه ما می‌گوئیم بصیرت، به خاطر این است.»[6] در این بیان، هم به استفاده از تاکتیک شایعه از سوی دشمن اشاره شده است و هم راه مقابله با آن که همان ارتقاء بصیرت و دقّت، نشان داده شده است.

نتیجه اینکه؛ یکی از اهداف شایعه پراکنی دشمنان به خصوص در میان فشارهای اقتصادی، ازبین بردن روحیه مردم و مسئولین است. راهکار دین برای ایمنی از اهداف دشمنان، توکّل به خدا در تمامی مشکلات و بصیرت‌افزایی است. سپر و محافظ جامعه از این خطر، تقویت توکّل و اعتماد به وعده‌های الهی است.

پی‌نوشت
[1]. پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظّم رهبری.
[2]. همان.
[3]. لیثى واسطى، على بن محمد؛ عیون الحکم و المواعظ( للیثی)، قرن6، محقق / مصحح: حسنى بیرجندى، حسین‏؛ ناشر: دار الحدیث‏، مکان چاپ: قم‏، سال چاپ: 1376 ش‏، ص426.
[4]. فتال نیشابورى، محمد بن احمد؛ روضة الواعظین و بصیرة المتعظین( ط- القدیمة)، ناشر: انتشارات رضى‏، مکان چاپ: ایران؛ قم‏، سال چاپ: 1375 ش، ج2، ص425.
[5]. کلینى، محمد بن یعقوب‏؛ الکافی( ط- الإسلامیة)، 329ق، محقق / مصحح: غفارى على اکبر و آخوندى، محمد؛ ناشر: دار الکتب الإسلامیة، مکان چاپ: تهران‏، سال چاپ: 1407 ق‏، ج1، ص27.
[6]. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای.

*نویسنده: م.رفیعی