طرز طراحی قیچیها، لوازم ورزشی، آلات موسیقی و بسیاری لوازم کاربردی دیگر میتواند زندگی را برای چپدستها دشوار کرده و موجب شود آنها دنیایی که در آن همه چیز برای راستدستها طراحی و ساخته میشود را دنیایی بیعدالت بدانند! تا چند دهه پیش حتی کودکان را به خاطر استفاده از دست چپ تنبیه کرده و آنها را وادار به استفاده از دست راست میکردند، این کار حتی امروزه هم در بسیاری نقاط جهان همچنان ادامه دارد. اما سئوالی که وجود دارد این است که چرا از هر ده نفر یکی چپدست است؟
نخست این که این نسبت یک به ده در جهان تثبیت شده و اثباتی برای این نظریه است که خصوصیات ژنتیکی هر فرد دست غالب او را مشخص میکنند. همچنین تحقیقات انجام شده بر دوقلوها نشان دادهاند که دست غالب را میتوان تا ۲۵ درصد با خصوصیات ژنتیکی توضیح داد؛ گرچه این رقم بسیار پایین است اما صحت آن توسط مطالعات متعددی اثبات شده است.
تحقیقات اولیه انتظار داشتند ژنی را بیابند که به طور مستقیم دست غالب هر فرد را مشخص کند. اما این که تا کنون توالی ژنتیکی بیش از ۱۰۰۰۰۰ نفر در نقاط مختلف جهان تعیین شده و چنین ژنی شناسایی نشده، شاید نشان دهد که ژن خاصی برای تعیین این وضعیت وجود ندارد و به این ترتیب درک ناقص ما از این پدیده موجب دوچندان شدن جذابیت آن میشود. اما واقعاً چرا راستدست بودن رایجتر است؟ شاید این وضعیت دارای توضیحی فرگشتی باشد.
یافتههای اخیر نشان میدهند ژن تعیین کنندهی چپدستی همان ژنی است که تقارن بدن را مشخص میکند: «انسانها در نظر اول متقارن به نظر میرسند اما اگر به اعضای درونی نگاه کنیم، نامتقارن بودنشان به وضوح به چشم میآید». شاید کلید حل این معما در وضعیت بسیار نایاب Situs Inversus باشد که در آن اعضای داخلی بدن فرد در جهت عکس وضعیت نرمال قرار گرفتهاند (مانند قرار گرفتن قلب در سمت راست و کبد در سمت چپ).
محققین دریافتند آن بخش از کد ژنتیکی که در افراد مبتلا به Situs Inversus غیرطبیعی است، در همان بخشی قرار دارد که چپدست یا راستدست بودن آنها را تعیین میکند. افراد چپدست در نتیجهی همین عدم تقارن، جسم پینهای (نواری از رشتههای عصبی که دو نیمکرهی مغز را به هم متصل میکند) بزرگتری دارند: این بخش از مغز در افراد چپدست حدود ۱۱ درصد ضخیمتر است و ۲۵ میلیون رشتهی عصبی بیشتر از افراد راست دست دارد که در نتیجهی آن ارتباط میان دو نیمکرهی مغز در افراد چپدست سریعتر برقرار میشود. شاید حتی به همین دلیل باشد که چپدستها توانستهاند تا این حد خود را با دنیایی که همه چیز در آن برای راستدستها ساخته و طراحی شده تطبیق دهند!