معرفی رشته میکروبیولوژی
تنها کارشناس ارشد با اخذ مدرک از وزارت بهداشت می‌تواند پس از فارغ شدن از درس به همراه 2 دکتر پاتولوژ، اقدام به تاسیس آزمایشگاه کند و مدارک دانشگاه آزاد و وزارت علوم از این امتیاز بی بهره اند.
علم میکروبیولوژی گرایشی از علم زیست شناسی است که وظیفه بررسی و مطالعه میکروارگانیسم ها را بر عهده دارد و در این علم ارتباط میکروارگانیسم ها با خودشان و همچنین با موجودات عالی تر مانند انسان، حیوانات و گیاهان مورد بررسی قرار می گیرد.
میکروبیولوژی علم شناخت میکروارگانیسم‌ها یا جانداران میکروسکوپیک اعم از باکتری ها، ویروسها، قارچها و تک سلولی ها است. این رشته به چگونگی استفاده بهینه از میکروارگانیسم ها جهت جلوگیری از زیان به زندگی انسان، حیوان و گیاه نیز می پردازد. از اهداف این رشته مبارزه با میکروارگانیسم های خطرناک و بیماری زا که حیات انسان ها، حیوانات و گیاهان را به خطر می اندازند است که یک میکروبیولوژیست با شناخت مسیر ایجاد بیماری می تواند آن را متوقف کرده و از بروز یا پیشروی بیماری جلوگیری کند.
هدف:
هدف این شاخه شناخت جانداران میکروسکوپی و مسائل مختلف مربوط به زندگی آنهاست.
علم میکروبیولوژی در مورد چگونگی استفاده بهینه از میکروارگانیسم ها و جلوگیری از ضررها و زیانهایی که میکروارگانیسم ها می توانند به حیات انسانها، دامها و نباتات وارد کنند، بحث می کند.
در گذشته به میکروبها شیطانهای نامرئی می گفتند اما امروزه باید به آنها فرشته های نامرئی بگوییم چرا که اگر میکروارگانیسم ها در چرخه حیات، وظیفه خویش را انجام ندهند، زندگی تمام موجودات از نباتات و حیوانات گرفته تا انسان به زوال کشیده می شود.
و باز بخشی از این میکروارگانیسم ها هستند که با ایجاد انواع بیماریهای عفونی زندگی بشر را به خطر می اندازند مانند “ابولا” که یک بیماری ویروسی ناشناخته بود و در آفریقا تعداد زیادی از افراد را به کشتن داد و یا “ایدز” که بشر را تا آستانه سال ۲۰۰۰ عاجز و ناتوان کرده است. بی شک نمی توان به نقش مهم میکروارگانیسم ها در هستی اعتقاد داشت و از اهمیت کاربرد رشته میکروبیولوژی که به عنوان بررسی میکروارگانیسم ها می پردازد، غافل ماند.
دروس مقطع کارشناسی رشته میکروبیولوژی
دروس عمومی
مبانی نظری اسلام، اخلاق اسلامی، انقلاب اسلامی، تاریخ و تمدن اسلام، آشنایی با منابع اسلامی، ادبیات فارسی، زبان عمومی، تربیت بدنی 1 و 2.
دروس تخصصی
میکروبیولوژی محیطی و آزمایشگاه، باکتری شناسی 2 و آزمایشگاه، قارچ شناسی و آزمایشگاه، میکروبیولوژی صنعتی و آزمایشگاه، بیوشیمی فیزیک، مبانی فیزیولوژی گیاهی و آزمایشگاه، ایمونولوژی و آزمایشگاه، تکامل، ژنتیک 2 و آزمایشگاه، میکروبیولوژی 1 و آزمایشگاه، بیوفیزیک، شیمی عمومی و آزمایشگاه، زیست گیاهی و آزمایشگاه، فیزیک و آزمایشگاه، بیوشیمی 2 و آزمایشگاه، زیست شناسی جانوری و ازمایشگاه، زبان تخصصی، باکتری شناسی و آزمایشگاه، میکروبیولوژی غذایی و آزمایشگاه، پروتوزئولوژی، دروس اختیاری، زیست شناسی مولکولی، ویروس شناسی، زیست شناسی پرتوی، ژنتیک 1 و آزمایشگاه مبانی فیزیولوژی جانوری و آزمایشگاه، میکروبیولوژی 2 و آزمایشگاه، اکولوژی عمومی، ریاضی عمومی، شیمی آلی و آزمایشگاه، بیوشیمی 1 و آزمایشگاه، آمار زیستی، زیست شناسی سلولی و آزمایشگاه.
آشنایی با رشته ی میکروبیولوژی
ویژگی های یک میکروبیولوژیست
داشتن حافظه حفظی خوب
آپدیت بودن علمی
علاقمند به پژوهش
دارا بودن قدرت تجزیه و تحلیل بالا
داشتن ویژگی های مدیریتی
صبور بودن
داشتن دقت بالا
داشتن توانمندی کار با نرم افزارهای آماری و کامپیوتری
انواع گرایش های میکروبیولوژی
میکروبیولوژی پزشکی: به بررسی میکروب های بیماری زا برای انسان می پردازد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که تعداد میکروب های بیماری زا در مقایسه با میکروب های مفید بسیار کم است.
میکروبیولوژی غذایی: به بررسی تولید مواد غذایی با بهره گیری از میکروب های مفید می پردازد.
میکروبیولوژی صنعتی: به بررسی استفاده از میکروب های مفید در تولید مواد صنعتی مانند اسیدها، کودها، در رفع آلودگی های محیط زیست، شناخت آفات گیاهی و راه های مقابله با آنها، استخراج فلزات سنگین، تصفیه نفت و موارد دیگر می پردازد.
وظایف میکروبیولوژیست
انجام آزمایشات مختلف برای شناسایی انواع میکروب ها
بررسی و شناسایی میکروب ها جهت کنترل بیماری های عفونی
استفاده از روش های مختلف برای تهیه و آزمایش داروهای جدید
انجام آزمایش ها و پژوهش های مختلف برای کنترل کیفیت مواد غذایی و استفاده بهینه و مناسب از میکروارگانیسم‌ها در تولید مواد غذایی جدید و بهینه کردن مواد غذایی موجود
انجام آزمایشات مختلف در جهت استفاده از میکروارگانیسم ها برای کنترل آلودگی های محیط زیست و شیوع مواد سمی
ارائه نتایج پژوهش ها به افراد و منابع معتبر
فرصت‌های شغلی رشته میکروبیولوژی
فارغ التحصیلان این رشته (میکروبیولوژیست ها) می توانند در سازمان های حوزه بهداشت و درمان، پژوهشگاه های نفت، آزمایشگاه های پاتولوژی و میکروب شناسی بیمارستان ها، بخش های تحقیقاتی صنایع غذایی و دارویی، کشاورزی، محیط زیست، تهیه لوازم آزمایشگاهی و… مشغول به کار شوند و به عنوان کارشناس آزمایشگاه تشخیص طبی، پژوهشگر، کارشناس آزمایشگاه غذا، دارو و بهداشتی، کارشناس آزمایشگاه واکسن و سرم و کارشناس مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی به فعالیت بپردازند.
بخاطر ارتباط زیاد میکروبیولوژی با صنایع مختلف و کاربردش، موقعیت های شغلی متنوع و زیادی برای میکروبیولوژیست ها وجود دارد.
البته آنهایی که تحصیلات عالی داشته باشند، از وضعیت بهتری در این بازار کار برخوردار خواهند بود.
در ایران فارغ التحصیلان رشته میکروبیولوژی با مشکلاتی روبرو هستند که برخی از آنها عبارتند از :
عمده کار میکروبیولوژیست ها مربوط به آزمایشگاه هاست اما متاسفانه واحدهای عملی در دانشگاه به نسبت نیاز این رشته کمتر تدریس می‌شوند و در نتیجه یک فارغ‌التحصیل کارشناسی آمادگی لازم برای ورود به بازار کار را ندارد. در واقع سهم دانشجوی میکروبیولوژی از دانشگاه، دانسته‌های تئوری است و از طرفی فضای کاری فارغ‌التحصیلان میکروبیولوژی با فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی مشترک است و از آنجایی که آنها در طول دوران تحصیل خود واحدهای عملی بیشتری در مقایسه با دانشجویان رشته میکروبیولوژی می‌گذرانند، به مهارت‌هایی می‌رسند که امکان اشتغال بیشتر و بهتری را برایشان فراهم می‌کند.
از آنجایی که هر سال بر تعداد فارغ‌التحصیلان میکروبیولوژی افزوده می‌شود و همان طور که کار آن با برخی رشته‌های نزدیک به این رشته مانند علوم آزمایشگاهی مشترک است، بهتر است هر فارغ‌التحصیلی تلاش کند تا ارشد قبول شود و بعد از آن وارد مرحله دکترا شود تا بتواند با پایه حقوقی خوب در یک آزمایشگاه فعالیت کند.
برای شرکت در کنکور کارشناسی‌ارشد باید همه جوانب را سنجید چرا که فارغ التحصیلان میکروبیولوژِی در چند امتحان کنکور می‌توانند شرکت کنند که یکی وابسته به وزارت علوم و دیگری وزارت بهداشت است؛ یکی هم کنکور دانشگاه آزاد است. تنها کارشناس ارشد با اخذ مدرک از وزارت بهداشت می‌تواند پس از فارغ شدن از درس به همراه 2 دکتر پاتولوژ، اقدام به تاسیس آزمایشگاه کند و مدارک دانشگاه آزاد و وزارت علوم از این امتیاز بی بهره اند.
گردآوری: بخش علمی بیتوته