آیت اللَّه سیدمرتضی پسندیده، برادر بزرگ حضرت امام خمینی، در سال 1274 ش (1313 ق) در خمین به دنیا آمد. سید مرتضی پس از شهادت پدر، به همراه مادر و عمه خود، به سرپرستی حضرت امام مشغول بود و از ایشان نگهداری می کرد و حضرت امام مدتی از محضر برادر، دروس حوزوی را آموختند. سید مرتضی، علوم مقدمات و سطوح را نزد علمای اصفهان آموخت و سپس در درس خارج استادان زمان شرکت کرد. پس از آن به خمین مراجعت نمود و به تدریس فقه، اصول، کلام و منطق همت گماشت. آیت اللَّه پسندیده در دوران سلطنت رضاخان بر اثر مخالفت با رژیم پهلوی و ایستادگی در برابر سرسپردگان حکومت جور، مدتی تبعید شد و زمانی نیز به دلیل مخالفت با طرح کشف حجاب محاکمه گردید. ایشان از محضر آیت اللَّه شهید سیدحسن مدرس نیز فیض برده بود و در مبارزات ملی شدن نفت با آیت اللَّه کاشانی دیدار و مشارکت داشت. وی در جریان نهضت اسلامی ملت ایران، بر اثر حمایت از انقلاب و امام، بارها به دادگاه نظامی احضار شد و تحت محاکمه قرار گرفت. ایشان بارها حکم تبعید غیرقانونی خود را نقض میکرد و بدون ترس از دولت ستمشاهی به قم بازمیگشت. آیتاللَّه پسندیده پس از پیروزی انقلاب اسلامی، علی رغم موقعیت ویژهای که از مراتب علم و تجربه و مبارزات مستمر خویش داشت، همچون گذشته افتخار وکالت حضرت امام در امور شرعی مردم را بر هر عنوان و سمتی و هرگونه امتیازی ترجیح داد و در طول سالهای پس از پیروزی انقلاب، با بزرگواری و بی هیچ ادعا و توقعی و بدون کمترین تغییری در مواضع و مشی و شیوه زندگی خویش، همان سیر و روش گذشته راتعقیب کرد. حضرت امام نیز در تمام ادوار زندگی خویش، همواره با معلم و برادر بزرگ خود با تکریم و تجلیل و نهایت احترام و تواضع برخورد می نمودند و نسبت به ایشان اظهار خضوع می کردند. سرانجام این عالم ربانی و فقیه سترگ پس از 101 سال مجاهده، در بیست و دوم آبان سال 1375 ش برابر با 30 جمادی الثانی 1417 ق بدرود حیات گفت و در مسجد بالاسر حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.